Làng Hiền Lương thuộc xã Hiền Thành, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Đây là một ngôi làng nổi tiếng gắn liền với con sông Hiền Lương lịch sử ở Vĩ tuyến 17 - nơi ghi dấu bao chiến công hào hùng của dân tộc ta trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ xâm lược.
Ngôi làng nhỏ hiện có 179 hộ gia đình với 656 nhân khẩu. Theo sử sách truyền lại, làng ra đời đầu thế kỷ XI có hình bán nguyệt do nằm chính nơi hợp điểm giữa con sông Sa Lung và sông Bến Hải xưa gọi là sông Minh Lương. Đến thời kỳ vua Minh Mạng (nhà Nguyễn) 1820, do có tên húy là Minh nên phải đổi lại tên làng, tên sông là Hiền Lương. Qua thời gian nhập cư sinh sống dần dần hình thành nên một cộng đồng đông đúc hết lòng yêu thương, đùm bọc, chia sẻ ngọt bùi cùng nhau thêu dệt nên bức tranh làng Hiền Lương tươi đẹp.
Trải qua hơn 1.000 năm, làng Hiền Lương không ngừng phát triển đi lên. Tại mãnh đất lịch sử này, cán bộ và nhân dân Hiền Lương đã chứng kiến “cuộc chiến Sơn Cầu” hay cuộc chiến loa phóng thanh để tuyên truyền giác ngộ, động viên nhân dân hai miền Nam Bắc tham gia bảo vệ Tổ quốc, thể hiện khát vọng thống nhất non sông của dân tộc.
Hòa bình lập lại cho đến nay, cán bộ, nhân dân làng Hiền Lương xây dựng quê hương từ hoang tan đổ nát, hố bom đạn. Bắt đầu từ cuộc sống khó khăn, thiếu thốn, nhưng con người nơi đây hiểu được giá trị to lớn của sự đùm bọc cưu mang trong tình làng nghĩa xóm; sự đoàn kết yêu thương trong những lúc hoạn nạn, khó khăn để cùng nhau xây dựng quê hương bằng chính nội lực của mình.
Nhiều năm trở lại đây, cùng với các đơn vị khác trong xã, làng Hiền Lương đã tích cực hưởng ứng Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Sau khi địa phương đạt chuẩn NTM vào năm 2015, làng Hiền Lương tiếp tục vận động Nhân dân xây dựng mô hình làng nông thôn mới kiểu mẫu. Kết quả sau 2 năm, mọi người dân đều cảm nhận rõ rệt những đổi thay từ đường làng, ngõ xóm đến cách sống, cách làm, cách nghĩ.
Trên lĩnh vực kinh tế, bên cạnh phát triển các loại hình kinh doanh dịch vụ phục vụ du khách mỗi khi đến với Di tích đặc biệt cấp quốc gia Đôi bờ Hiền Lương - sông Bến Hải, thì làng Hiền Lương chú trọng đến các mô hình phát triển kinh tế như nuôi tôm sú, trồng cây ăn quả và rau sạch. Đặc biệt, nổi bật là mô hình sản xuất Miến Loan Hảo - một sản phẩm đã có chỗ đứng trên thị trường nhờ xây dựng thành công thương hiệu và đã được đông đảo người tiêu dùng trong và ngoài huyện ưa chuộng, góp phần đưa nền kinh tế của làng ngày càng phát triển.
Về đời sống tinh thần, làng Hiền Lương có tín ngưỡng, văn hóa phong phú. Hàng năm cứ đến ngày Rằm tháng 6 âm lịch các dòng họ, cán bộ và Nhân dân sắm lễ vật, hương hoa với lòng thành kính tưởng nhớ ông bà, tổ tiên người khai sinh và tạo dựng nên làng. Trong ngày lễ hội tri ân người khai sinh lập địa ra làng, toàn thể cán bộ và nhân dân Hiền Lương ở quê hoặc đang sinh sống ở mọi miền đất nước hứa với các tiền nhân sẽ đoàn kết nhất trí, quyết tâm xây dựng quê hương giàu về kinh tế, đẹp về văn hóa, vững về an ninh, quốc phòng.
Những sinh hoạt cộng đồng của làng như hội họp xóm thôn, đoàn thể được tiến hành nghiêm túc, coi trọng thực chất, dựa vào nền tảng đoàn kết, đồng tâm nhất trí cao của người dân trong làng. Bên cạnh đó, hoạt động văn nghệ, thể thao luôn là thế mạnh của làng Hiền Lương từ nhiều năm nay, được bà con nhiệt tình hưởng ứng. Đây cũng là nét đẹp làng quê cần được phát huy khi xây dựng các địa bàn nông thôn mới.
Về Hiền Lương hôm nay có thể thấy cảnh quan của một vùng quê tươi đẹp. Đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao, cơ sở vật chất từ hội trường, nhà mẫu giáo, điện đường đã được cứng hóa. Đường làng đã được trồng nhiều loại hoa đẹp với phương châm “vườn xanh, nhà sạch, cổng đẹp”. Những căn nhà lụp xụp ngày nào nay được thay vào những ngôi nhà xinh đẹp, khang trang. Những thành quả nói trên là nhờ sự quan tâm chỉ đạo, hỗ trợ của các cấp Đảng bộ và chính quyền, sự đồng thuận cao của người dân trong tiến trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn.
Với những lợi thế nằm bên khu Di tích đặc biệt cấp quốc gia Đôi bờ Hiền Lương - sông Bến Hải, trong thời gian tới, làng Hiền Lương kế hoạch phát triển làng du lịch cộng đồng nhằm khai thác có hiệu quả tiềm năng du lịch phong phú và đặc sắc của địa phương. Đồng thời gìn giữ, phát huy giá trị các di tích danh thắng, nền văn hóa lâu đời của vùng đất lửa anh hùng, góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nâng cao đời sống của người dân, đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn trong định hướng phát triển kinh tế của xã Hiền Thành cũng như của huyện Vĩnh Linh và của tỉnh Quảng Trị.
Bùi Hà
